انتشار یک مطلب در کانال همیار دانشگاه تهران از یک گام جدید در مسیر اینترنت طبقاتی خبر داد: یوتیوب بدون فیلتر در دسترس دانشجویان این دانشگاه قرار گرفت.
در متن اطلاعیه منتشرشده در کانال دانشگاه تهران آمده است که «از این پس اجازه دسترسی به سکوی نرمافزاری یوتیوب با اینترنت داخلی دانشگاه بدون نیاز به فیلترشکن امکانپذیر است» و دانشجویان میتوانند از آن برای «استفادههای آموزشی و پژوهشی» بهرهمند شوند.
البته موضوع برداشته شدن محدودیت یوتیوب برای دانشگاهیان اتفاق جدیدی نیست. پیش از این، در دیماه ۱۴۰۳ حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، از پیگیری رفع فیلتر یوتیوب برای اساتید و دانشجویان خبر داده بود.
وزیر علوم گفته بود وزارت علوم با حمایت وزارت ارتباطات طرحی را دنبال میکند که طبق آن، سکوی نرمافزاری یوتیوب در دسترس جامعه دانشگاهی کشور قرار بگیرد. سیمایی صراف با تاکید بر جنبه آموزشی این سکوی نرمافزاری گفته بود:
یوزری یوتیوب عمدتا آموزشی است. ما ریپورت مفصلی از سهم یوتیوب در تحقیق، پژوهش و آموزش تهیه کردهایم و به کمیته تعیین مصادیق مجرمانه فرستادن کردهایم. امیدواریم چون، با در نظر گرفتن مذاکرات انجامشده، حداقل برای اساتید و دانشجویان آموزش عالی از یوتیوب رفع مسدودی شود.
– حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
او نیز از حمایت وزارت ارتباطات در این باره خبر داده و تاکید کرده بود که «وزارت ارتباطات پیشقدم و پشتیبان ماست و باور داریم این اتفاق خواهد افتاد.» حالا با اعلام خبر آزاد شدن یوتیوب برای دانشجویان دانشگاه تهران به نظر میرسد پیگیریهای وزارت علوم و حمایتهای وزارت ارتباطات به ثمر نشسته است.
به نظر میرسد این تصمیم در راستای همان طرح و ایده خطرناکی است که آن را با عنوان اینترنت طبقاتی میشناسیم. در طرح اینترنت طبقاتی اجازه دسترسی به اینترنت و رفع فیلترینگ برای گروههای خاصی، برای مثال اساتید، دانشجویان و پژوهشگران تسهیل میشود. موضوعی که تا امروز بارها در خصوص اقشار مختلف مطرح شده و هر بار با موجی از اعتراضها و انتقادها از سوی عموم یوزران و همچنین، کارشناسان و فعالان حوزه فاوا قرار گرفته است.
منتقدان میگویند چنین طرحی به توزیع رانت دیجیتال و تبعیض در اجازه دسترسی آزاد به اطلاعات منجر میشود؛ چراکه حق برخورداری از اینترنت آزاد و باکیفیت باید برای تمام شهروندان به رسمیت شناخته شود، نه فقط گروهی خاص.
در حالی که هنوز جزئیات اجرای این طرحها در سطح ملی مشخص نیست، تصمیم اخیر دانشگاه تهران در آزادسازی یوتیوب برای دانشجویان میتواند نخستین نمونه عملی از اجرای این سیاست در محیط دانشگاهی باشد؛ سیاستی که اگرچه در ظاهر آموزشی است، اما نوتیفیکیشندهای اجتماعی و سیاسی گستردهای برای عدالت دیجیتال در ایران خواهد داشت.
