اگر به بدنه یا آگهیهای فروش خودروهای شاسیبلند و آفرود نگاه کنید، تقریباً همیشه با عبارتی مثل ۴x4 یا ۴WD مواجه میشوید. این عبارت، یکی از مهمترین مشخصههای فنی خودروهای دو دیفرانسیل است و به نوع سیستم انتقال نیرو به چرخها اشاره دارد. اما ۴x4 یعنی چه و چرا اینقدر مهم است؟
عبارت ۴x4 یعنی خودرو از چهار چرخ برای حرکت استفاده میکند و نیروی موتور به هر چهار چرخ منتقل میشود. در مقابل، خودروهای معمولی شهری معمولاً ۴x2 هستند و این یعنی چهار چرخ دارند، اما نیرو فقط به دو چرخ میرسد. بههمین دلیل به خودروهای ۴x4 اصطلاحاً «دو دیفرانسیل» یا «چهار چرخ محرک» (AWD/4WD) هم میگویند.
سیستم ۴x4 دو نوع اصلی دارد:
- ۴x4 موقت (Part-Time 4WD): راننده بهصورت دستی با اهرم یا دکمه، حالت دو دیفرانسیل را فعال میکند. این سیستم معمولاً در آفرودهای خالص مثل تویوتا لندکروزر سری ۷۰، پاترول یا جیپ رانگلر دیده میشود و روی آسفالت خشک نباید طولانی استفاده شود زیرا به دیفرانسیل و لاستیکها فشار میآورد.
- ۴x4 دائمی (Full-Time 4WD) یا AWD: نیروی موتور همیشه به هر چهار چرخ میرسد، اما یک دیفرانسیل مرکزی هوشمند توزیع نیرو بین محور جلو و عقب را تنظیم میکند. این سیستم در کراساورهای مدرن مثل تویوتا راوفور، سوبارو فارستر یا لندروور دیسکاوری اسپرت رایج و برای استفاده روزمره هم مناسب است.
مزیت اصلی ۴x4 افزایش چشمگیر چسبندگی چرخها به زمین در شرایط سخت است؛ شرایطی مثل برف، گل، شن، سنگ و شیبهای تند.
در خودروهای تک دیفرانسیل وقتی یک یا دو چرخ در هوا یا روی یخ معلق میشوند، حرکت متوقف خواهد شد، اما در ۴x4 چرخهای دیگر همچنان نیرو دریافت میکنند و خودرو راهش را ادامه دادن میدهد. بههمین دلیل خودروهای امدادی، نظامی و آفرود واقعی تقریباً همیشه ۴x4 هستند.
بااین حال ۴x4 معایب خودش را هم دارد که ازجمله میتوان به وزن بیشتر، مصرف سوخت بالاتر (معمولاً یک تا سه لیتر بیشتر در هر صد کیلومتر)، قیمت خرید و هزینهی نگهداری گرانتر و پیچیدگی فنی بالاتر اشاره کرد. بههمین دلیل بسیاری از کراساورهای شهری که فقط برچسب ۴x4 دارند، در عمل سیستمهای AWD سبک و سادهای دارند که برای آفرود سنگین طراحی نشدهاند و بیشتر برای ایمنی در باران و برف به کار میروند.
درنهایت وقتی میبینید خودرویی با آرم ۴x4 عرضه میشود، سازنده میخواهد بگوید این خودرو توانایی بیشتری نسبت به سدان یا کراساور معمولی در شرایط خارج از جاده یا آب و هوای بد دارد، اما اینکه واقعاً چقدر آفرودر است، به نوع سیستم، وجود قفل دیفرانسیل، زاویههای لاگین و لاگآوت، ارتفاع از زمین و لاستیکها بستگی دارد. پس دفعهی بعد که فروشنده گفت ۴x4 فول، حتماً بپرسید دقیقاً کد برنامهام ۴x4؛ دائمی یا موقت.
