در عصر دیجیتال گریزی از تکنولوژی نیست و کسب‌وکارها ناگزیر به استفاده از فناوری‌های نوین هستند. هوش مصنوعی به حدی پیشرفت کرده است که شرکت‌های لندتکی در دنیا با استفاده از آن یوزران را اعتبارسنجی می‌کنند و بدون دریافت وثیقه، تسهیلات در اختیارشان می‌گذارند. در واقع ابزار جدید هوش مصنوعی از روی صدا، ظاهر و مواردی از این دست صداقت یوزران و رفتار بازخریدشان را بررسی کردن می‌کند .با این حال، در ایران هنوز اعطای تسهیلات بدون وثیقه از نظر مقررات بانکی نمی‌شود، اما به گفته محمد صادق آزادانی، رئیس کمیسیون لندتک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران، تحولی که هوش مصنوعی در اعتبارسنجی ایجاد کرده، مسیر آینده نظام مالی کشور را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
هوش مصنوعی حالا به حدی فراگیر شده که توانسته ساختار سنتی و انحصاری اعتبارسنجی در کشور را در هم بشکند. در همین راستا محمد صادق آزادانی، رئیس کمیسیون لندتک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران در گفت‌وگو از شکل‌گیری زیرساخت‌های جدید اعتبارسنجی در کشور خبر داد و تأکید کرد که مدل‌های مبتنی بر داده و هوش مصنوعی توانسته‌اند تحولی جدی در فضای لندتک ایران ایجاد کنند.
او با اشاره به روندهای جهانی اعتبارسنجی گفت: «اگر از منظر داده‌ای و تکنولوژی به موضوع نگاه کنیم، در سال‌های اخیر زیرساخت‌های اعتبارسنجی داخلی با تکیه بر داده‌های رفتاری و تراکنشی یوزران توسعه پیدا کرده است. این داده‌ها که ماهیت ترانزیشنال دارند، از ردپای یوزران در سکوی نرم‌افزاری‌های مختلف اقتصادی، از جمله Big Techها و ارائه‌دهندگان خدمات خرید (PSDها) به دست می‌آیند و مبنای مدل‌های یادگیری ماشین و هوش مصنوعی قرار می‌گیرند.»
به گفته آزادانی بسیاری از مدل‌هایی که اکنون در لندتک‌های بزرگ استفاده می‌شود بر همین داده‌ها سوار و آزمایش شده‌اند و نتایج خوبی نیز داشته‌اند: «این مدل‌ها به شرکت‌ها کمک کرده‌اند نرخ نکول مشتریان را برای تأمین‌کنندگان مالی کاهش دهند. در واقع، این ابزارها به یک مزیت رقابتی بین لندتک‌ها تبدیل شده و به نظر می‌رسد در آینده نقش بسیار پررنگ‌بندی‌تری هم پیدا کنند.»
سدی به نام ساختار سنتی
با وجود پیشرفت مدل‌های هوش مصنوعی و داده‌محور در اعتبارسنجی، فرایند اعطای تسهیلات هنوز تحت چارچوب‌های قانونی و نظارتی بانک‌ها قرار دارد، رئیس کمیسیون لندتک تهران در این باره گفت:
«اکنون مقررات بانکی اجازه نمی‌دهد که اعتبارسنجی صرفاً با وب‌خدمت‌های پیشرفته یا شرکت‌های خصوصی انجام شود. حتی طبق ضوابط تسهیلات‌یاری که بانک مرکزی تدوین کرده، اگر لندتک یا تسهیلات‌یار اقدام به شناسایی مشتری کند، این به معنای رفع مسئولیت از بانک نیست و بانک همچنان موظف است ارزیابی‌های خود را انجام دهد. با این حال تجربه نشان داده مشتریانی که از مسیر لندتک‌ها به بانک‌ها معرفی می‌شوند، کیفیت اعتباری بالاتری دارند.»
او نیز معتقد است که لندتک‌ها فرصت تازه‌ای برای اعتمادسازی در اقتصاد ایران فراهم کرده‌اند و توانسته‌اند میان یوزران و نهادهای مالی پلی ایجاد کنند که نه‌تنها نرخ نکول را کاهش می‌دهد، بلکه اجازه دسترسی اقشار بیشتری از مردم به اعتبار را ممکن می‌سازد. این همان نقطه‌ای است که فناوری می‌تواند به نفع هم مردم و هم نظام مالی عمل کند.
خبرنگ‌بندیار: آوا فلاح
