دانشمندان دانشکد برنامهه پزشکی هاروارد یک آزمایش خون جدید و بسیار دقیق توسعه داده‌اند که می‌تواند سرطان‌های سر و گردن مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را تا ۱۰ سال پیش از بروز هرگونه علائم بالینی شناسایی کند. این آزمایش که HPV-DeepSeek نام دارد، می‌تواند آینده غربالگری و درمان این نوع سرطان را متحول کند.
براساس ریپورت SciTechDaily، ویروس HPV عامل اصلی بیش از ۷۰ درصد از سرطان‌های سر و گردن در ایالات متحده است و نرخ ابتلا به آن هر سال افزایش می‌یابد. برخلاف سرطان دهانه رحم که آن هم با HPV مرتبط است و برای آن غربالگری‌های مؤثری هست، برای سرطان سر و گردن هیچ آزمایش غربالگری استانداردی وجود ندارد.
این به معنای آن است که درحال‌حاضر، اکثر موارد تنها زمانی تشخیص داده می‌شوند که تومور به اندازه کافی بزرگ شده و علائمی مانند درد یا تورم ایجاد کرده است. در این مرحله، سرطان اغلب به غدد لنفاوی مجاور نیز سرایت کرده و نیازمند درمان‌های بسیار تهاجمی (مانند جراحی‌های سنگین، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی) با عوارض جانبی شدید و دائمی است. تشخیص زودهنگام می‌تواند به‌طور چشمگیری شانس عملیات موفق درمان را افزایش دهد و نیاز به این درمان‌های خشن را کاهش دهد.
آزمایش خون چگونه سرطان سر و گردن را تشخیص می‌دهد؟
آزمایش HPV-DeepSeek یک نوع «بیوپسی مایع» است. این آزمایش با استفاده از فناوری پیشرفته توالی‌یابی کل ژنوم، به دنبال قطعات بسیار ریز DNA ویروس HPV می‌گردد که از تومور جدا شده‌اند و در جریان خون بیمار گردش می‌کنند. این قطعات DNA مانند یک اثر انگشت ژنتیکی هستند و وجود سرطان را حتی زمانی که تومور بسیار کوچک و غیرقابل شناسایی است، فاش می‌کنند.
تحقیقات نشان داده‌اند که این آزمایش در هنگام مراجعه اولیه بیمار به کلینیک، دقتی نزدیک به ۹۹ درصد دارد. برای سنجش توانایی این آزمایش در تشخیص زودهنگام، محققان نمونه‌های خون قدیمی ثبت‌شده در بیوبانک را مورد آزمایش قرار دادند. آنها نمونه‌های ۲۸ فرد را که سال‌ها بعد به این نوع سرطان مبتلا شده بودند، با ۲۸ فرد سالم مقایسه کردند.
نتایج قابل توجه بود. HPV-DeepSeek در ۲۲ مورد از ۲۸ نمونه‌ای که بعدها سرطانی شدند، DNA تومور HPV را شناسایی کرد. اولین نتیجه مثبت مربوط به نمونه خونی بود که ۷.۸ سال پیش از تشخیص بالینی گرفته شده بود. با استفاده از یادگیری ماشینی برای بهبود قدرت تحلیل، دقت آزمایش به ۲۷ مورد از ۲۸ مورد افزایش یافت و توانست نمونه‌هایی را که تا ۱۰ سال پیش از تشخیص گرفته شده بودند، به درستی شناسایی کند.
این نتایج آنقدر امیدوارکننده بوده که محققان اکنون درحال اعتبارسنجی این یافته‌ها در یک مطالعه بزرگ‌تر با صدها نمونه، تحت حمایت مؤسسه ملی بهداشت آمریکا (NIH)، هستند. این یک گام مهم برای تایید نهایی عملکرد این آزمایش و هموارکردن مسیر برای استفاده بالینی از آن است.
یافته‌های این پژوهش در ژورنال National Cancer Institute منتشر شده است.
