پنل «آینده اقتصاد دیجیتال؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» در «رویداد روز ملی تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال»، میزبان مدیران سکوی نرم‌افزاری‌های بزرگ کشور بود. در این پنل شکاف میان دولت و بخش خصوصی، کثرت نهادهای موازی تصمیم‌گیرنده و ناامیدی در نیروی انسانی جوان موردبررسی کردن قرار گرفت.
مرکز توسعه تجارت الکترونیک در رویداد روز ملی تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال، برنامه‌ها و پنل‌های متفاوتی برگزار کرد. در پنل آینده اقتصاد دیجیتال؛ فرصت‌ها و چالش‌ها فضا و جو حاکم بر نشست، تماماً رنگ‌بندی‌وبوی انتقادی مدیران سکوی نرم‌افزاری‌های بزرگ را به خود اختصاص داد.
بستن راه‌حل نیست
«بردیا احمدنیا»، هم بنیان‌گذار «والکس»، در ابتدای این پنل سخنانش را با سهولت‌بخش بودن خدمات تجارت دیجیتال برای یوزران، به نسبت بازار سنتی آغاز کرد و از بی‌اعتمادی دولت نیز انتقادهایی کرد. او در این‌باره گفت:
«سیاست‌گذار، نوآوری را مساوی با ریسک می‌بیند و می‌خواهد هم نوآوری داشته باشیم هم ریسک را کنترل کنیم، درحالی‌که در کل دنیا مدل سندباکس را برای این موضوع پیشنهاد می‌دهند که متأسفانه در کشور ما به‌درستی رعایت نشده است.»
او سپس با انتقاد از بستن درگاه خرید برخی از سکوی نرم‌افزاری‌ها گفت: «دیدگاه دولت و حاکمیت به بخش خصوصی به نظر می‌رسد این‌گونه است که در تضاد با یک سری از منافع کشور است. تسهیلگری که کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال کردند موجب شده تا مردم خدمات را ۲۴/۷ دریافت کنند. بستن راه حل نیست، این‌کار بستن چشم بر روی انتخاب یوزران است.»
«مسعود طباطبایی»، مدیرعامل «دیجی‌کالا»، در تایید سخنان احمدنیا گفت: «با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی‌شود. با اینکه می‌گویند اقتصاد دیجیتال خوب است، کاری نمی‌شود کرد. برای اینکه اقتصاد دیجیتال موتور محرک کشور ما باشد نیاز است که یک سری اقدامات عملی و جامع و هماهنگ انجام شود. اما این هماهنگی با دولت اتفاق نمی‌افتد.»
«مسعود شاهمرادی»، مدیرعامل «خانومی»، اما به شکل دیگری به این موضوع خرید. او با اشاره به تلاش دولت برای تحقق عدالت اجتماعی، تجارت الکترونیک را یکی از ابزارهای تحقق این امر دانست. او با تمثیل نگاه مشابه دولت چین نیز، به عملکرد و هماهنگی دولت چین با بخش خصوصی و سکوی نرم‌افزاری‌چینی اشاره کرد.
«حامد رضایی فرخ»، مدیر ارشد «اکالا»، نیز در این باره گفت: «این شرکت‌ها اهرم و ابزار دولت هستند، این دولت با ۹۰ میلیون نفر جمعیت ناتوان است چابک عمل کند. من فکر می‌کنم دولت باید زیرساخت ایجاد کند و باید فکرها را آزاد بگذارد تا شرکت‌ها آزاد عمل کنند.»
تعدد نهادهای تصمیم‌گیر، آسیب زننده است
اما بخش دیگری از سخنان فعالین حوزه دیجیتال به کثرت نهادهای موازی اختصاص یافت. به باور فعالین، این امر عدم هماهنگی‌ها در جهت رشد و پیشرفت را دوچندان می‌کند.
در این‌باره «حسین حیدر» مدیرعامل «تکنولایف» گفت: «بحث تمرکز در قانون‌گرایی و اجرائیات در یک سازمان واحد خیلی می‌تواند به ما کمک کند. اما حداقل ۱۰-۱۵ نهاد و سازمان موازی هستند که هر کد برنامهام با شرایط مختلف کسب‌وکارها را بررسی کردن می‌کنند.»
او سپس افزود: «امروز که می‌توانیم خیلی جاها بار از رو دوش حاکمیت برداریم؛ فقط نیاز است حاکمیت کنار ما باشد؛ اما وزارت صمت فقط ما را در دو قالب می‌گذارد، یا باید بازرگانی باشیم یا باید تولیدی باشیم. چیزی به اسم تجارت الکترونیک تعریف نشده.»
سپس سخنان حیدر، «محمد خلج»، مدیرعامل «اسنپ»، که گرداننده این پنل بود گفت: «همان‌طور که می‌دانید اشتهای موجود این است که حتی مجوز ما را نهاد دیگری صادر بکند. شاهد این هستیم که مجوزهای جدیدی گذاشته می‌شود، برخی نهادها هستند که می‌توانند تنظیم‌گری انجام دهند؛ ولی این کار علاوه بر تنظیم‌گری و اشتباه بزرگی است که هزینه قابل‌توجهی خواهد داشت.»
در این‌باره طباطبایی نیز افزود: «در بخش‌هایی از همین دولت عدم هماهنگی‌های زیادی می‌بینیم؛ یک متولی واحدی هم نداریم، بدنه کارشناسی دولت نیازمند تقویت است.»
فراری دادن سرمایه‌گذاران خارجی
سپس این پنل درباره عدم رغبت حضور سرمایه‌گذاران داخلی و خراجی نیز صحبت شد. احمدنیا در این‌باره گفت: «شاید در بازار تولید بتوانیم سرمایه‌گذار حاکمیتی مانند چین پیدا کنیم، اما در واقع سرمایه‌گذار خارجی مرده. به نظر من باید روی پای خودمان بایستیم.»
طباطبایی با بیان نقره‌داغ شدن سرمایه‌گذار خارجی و بی‌میل شدن سرمایه‌گذار داخلی گفت: «اگر بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها پول‌دار شوند و صد همت به دست بیاورند، پول‌ها را کجا می‌برند؟ اگر وقتشان را صرف ساخت‌وساز کرده بودند، پول بیشتری در می‌آوردند و آن را در استارتاپ‌های دیگری سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ چون این بستر را دوست دارند.»
شاهمرادی نیز با تایید سخنان دیگران بیان کرد: «اقتصاد دیجیتال در همه جای دنیا ریسک دارد، در ایران به‌مراتب بیشتر است. سرمایه‌گذار خارجی سمت ایران نمی‌آید، سرمایه‌گذار داخلی هم امید ندارد سرمایه‌اش را خارج کند. هنوز روش قابل‌اتکا برای اجازه دسترسی به سرمایه نداریم و سرمایه‌گذاری برای توسعه خیلی دشوار است.»
رضایی فرخ، با اشاره به کوچک بودن کسب‌وکارهای خصوصی (با تمام ظرفیت خود) در برابر دولت، به ایجاد اعتمادسازی بین دولت و بخش خصوصی اشاره کرد. به باور او وقتی این بستر بگیرد، سرمایه‌گذار با راحتی بیشتری در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کند.
دولت نباید در اقتصاد دیجیتال دخالت کند
بخش پایانی این گفت‌وگو در مورد مهاجرت‌های متعدد نسل جوان و ناامیدی آنها بود. در این بخش احمدنیا گفت:
«فضای زیرساختی نیروی انسانی ما فضای غنی است. کشور دو راه دارد: یا فضای آزادانه به اقتصاد دیجیتال بدهد و خودش را از گردونه بازی مداخله عقب بکشد، یا با مداخله مستقیم مسیر رشد را ببندد. وقتی تضاد در دو فضا ایجاد شود، کسب‌وکارها به سمت مدل سنتی می‌روند.»
حسین حیدر نیز سپس بیان کرد: «در یکی دو سال گذشته مهاجرت‌هایی رخ‌داده است، اما اگر پتانسیل‌های تجارت الکترونیک را ببینیم، یکی از این‌ها منابع انسانی است. در لایه حاکمیتی هرچقدر شیب تجارت الکترونیک را بیشتر کنیم، مرکز تمام‌وکمال مطالب این تسهیلگری، مهره گم شده تجارت الکترونیک است.»
مسعود شاهمرادی نیز در نهایت گفت: «وظیفه ما زنده نگه‌داشتن امیدهاست. اگر جامعه ما در ریسک است، فرصت کلیدی ما این است که به این دغدغه نگاه کنیم و برایش محصول تولید کنیم. نسل جوان قرار است پشت سر ما این کار را انجام دهد، اگر ناامید شوند، ادامه دادن مسیر دشوار خواهد شد.»
پنل «آینده اقتصاد دیجیتال» تصویری روشن از چالش‌های امروز ترسیم کرد؛ آنها با آنکه در زمینه خدمات‌رسانی بخش‌های متفاوتی را پیش می‌برند؛ اما در یک نقطه‌نظر اشتراک دارند: اگر سیاست‌گذاری و اعتماد اصلاح شود، اقتصاد دیجیتال می‌تواند به ستون اصلی رشد ملی تبدیل شود.
خبرنگ‌بندیار: نیما حمیدزاده
