از ابتدای ۲۰۲۵ در دنیای توسعه نرم‌افزار اصطلاح جدید Vibe coding یا «کد برنامهنویسی حسی فراگیر شده است؛ روشی که در آن نوشتن خط‌به‌خط کد برنامه جای خود را به گفتگو و ارائه دستورالعمل به هوش مصنوعی می‌دهد. در این مطلب با وایب کد برنامهینگ آشنا می‌شوید تا بتوانید قدم‌های اول توسعه نرم‌افزار با هوش مصنوعی را بردارید.
در وایب کد برنامهینگ توسعه‌دهنده، مدیر محصول یا هر فرد صاحب ایده‌ای، به جای تمرکز بر جزئیات فنی، بر روی وایب و حس‌وحال ایده، جریان کار و نتیجه نهایی تمرکز می‌کند و هوش مصنوعی وظیفه سنگینِ نوشتن و پیاده‌سازی کد برنامه را برعهده می‌گیرد. این اصطلاح در اوایل سال ۲۰۲۵ توسط «آندره کارپاتی»، هم‌بنیان‌گذار OpenAI، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس مطرح شد. او وایب کد برنامهینگ را اینطور تعریف می‌کند:
«نوع جدیدی از کد برنامهنویسی هست که من آن را Vibe coding می‌نامم؛ جایی که شما کاملاً تسلیم حال‌وهوا (وایب) می‌شوید… و فراموش می‌کنید که کد برنامه اصلاً هست.»
این توصیف به شتاب مورد توجه قرار گرفت، زیرا دقیقاً بیانگر تغییری بود که در راستای قدرتمند‌شدن مدل‌های زبانی بزرگ مانند GPT و Claude رخ می‌داد.
Vibe coding چه تفاوتی با برنامهنویسی سنتی دارد؟
در چند سال اخیر با آمدن چت‌بات‌های هوش مصنوعی مرز بین برنامهنویسی و پرامپت‌نویسی بسیار باریک شده است و حالا Vibe coding می‌خواهد این مرز را کاملاً پاک کند. باید توجه کنید که وایب کد برنامهینگ با برنامهنویسی به کمک دستیارهای هوش مصنوعی فرق دارد. ابزارهایی مانند ورژن‌های اول GitHub Copilot دستیار شما هستند؛ شما کد برنامه را می‌نوشتید و هوش مصنوعی آن را تکمیل و اصلاح می‌کرد.
در مقابل در کد برنامهنویسی حسی یوزر اصلاً با نوشتن کد برنامه شروع نمی‌کند. Vibe coding این فرایند را معکوس می‌کند: شما آنچه را که می‌خواهید به زبان طبیعی و ساده توصیف می‌کنید، سپس هوش مصنوعی کل اپلیکیشن را می‌سازد. در این روش، انسان بنّا نیست و آجر روی آجر نمی‌گذارد، بلکه نقش معمار را برعهده دارد.
یوزردها و مزایای وایب کد برنامهینگ
این روش فقط برای مبتدیان نیست. توسعه‌دهندگان باتجربه نیز از آن برای شتاب‌بخشیدن به فرایندها استفاده می‌کنند. مزایای اصلی این روش عبارتند از:
- شتاب بالا در ساخت MVP: بزرگترین مزیت، شتاب است. می‌توان یک ایده را در عرض چند دقیقه یا چند ساعت به یک نمونه اولیه قابل کلیک (MVP) تبدیل کرد، فرایندی که قبلاً هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشید.
- اجازه دسترسی‌پذیری: Vibe coding ساخت نرم‌افزار را دموکراتیزه می‌کند. دیگر برای ساختن اپلیکیشن نیازی به مدرک علوم کامپیوتر نیست. شما می‌توانید مستقیماً ایده‌های خود را پیاده‌سازی کنید.
- کاهش هزینه‌ها: این روش بسیار ارزان‌تر از استخدام یک تیم توسعه کامل است.
- تمرکز بر خلاقیت: توسعه‌دهندگان از انجام کارهای تکراری رها می‌شوند و می‌توانند بر حل مسائل بزرگ‌تر و تجربه یوزری تمرکز کنند.
هدایت‌گری استفادهی گام به گام Vibe coding
اگرچه دستورالعمل واحدی برای شروع وایب کد برنامهینگ وجود ندارد، اما یک گردش کار معمولی Vibe coding برای تبدیل ایده به محصول، معمولاً شامل پنج مرحله زیر است:
گام اول «تعریف چشم‌انداز»: پیش از هرچیز، باید وایب و هدف را مشخص کنید. به‌جای تمرکز بر جزئیات (مانند «فلان دکمه باید قرمز باشد») بر هدف تمرکز کنید: «می‌خواهم اپلیکیشن حس شادی را منتقل کند.»
نکته مهم: با اهداف و مسائل شروع کنید، نه ویژگی‌ها.
گام دوم «انتخاب ابزار»: براساس نیاز خود ابزار را انتخاب کنید. برای شروع، ابزاری مانند Base44 که نیاز به گزینه‌ها اولیه ندارد ایده‌آل است.
گام سوم «نوشتن پرامپت و گفتگو با هوش مصنوعی»: اینجا هسته اصلی Vibe coding است. شما با زبان طبیعی باید صحبت کنید. پرامپت‌های خوب، نتایج خوب می‌دهند.
- پرامپت ضعیف: «یک اپ تناسب اندام بساز.»
- پرامپت قوی: «یک اپ تمرین ورزشی بساز که به یوزران امکان می‌دهد تمرین‌ها، ست‌ها، تکرارها و وزنه‌ها را ثبت کنند. شامل یک بخش «تاریخچه» باشد که تمام تمرین‌های گذشته را نشان دهد. طراحی باید مینیمال باشد.»
گام چهارم «تولید، آزمایش و اصلاح»: هوش مصنوعی یک ورژن اولیه می‌سازد. شما به عنوان انسان، باید آن را به‌طور کامل آزمایش کنید. روی هر دکمه کلیک و فرم‌ها را پر کنید. سپس نظر خود را مجدداً با زبان طبیعی به هوش مصنوعی می‌دهید؛ این فرایند تکرار تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه دادن می‌یابد. برای مثال:
- «هدر را چسبان کن تا هنگام اسکرول‌کردن، بالا بماند.»
- «رنگ‌بندی‌بندی را به آبی و خاکستری تغییر بده.»
گام پنجم «دیپلوی»: در بسیاری از سکوی نرم‌افزاری‌های Vibe coding جدید دیپلوی اپلیکیشن به صورت خودکار انجام می‌شود. اپلیکیشن شما بلافاصله پس از تولید، یک URL دریافت می‌کند و آماده شیر کردن است.
بهترین ابزارها برای Vibe coding در سال ۲۰۲۵
سپس چند مورد از بهترین ابزارهای وایب کد برنامهینگ آمده است:
| دسته‌بندی | ابزارها | توضیحات |
| برای شروع (Full-Stack) | Base44 و Hostinger Horizons | بهترین گزینه برای مبتدیان و نمونه‌سازی سریع. بدون نیاز به گزینه‌ها، اپ کامل (Full-stack) تحویل می‌دهند. |
| برای توسعه‌دهندگان (IDE) | Cursor, Zed, Windsurf | Cursor نمونه مشهوری است و یک محیط توسعه (IDE) در اختیار شما می‌گذارد که کنترل بالایی به توسعه‌دهنده می‌دهد. |
| مبتنی‌بر مرورگر | Replit | گزینه‌ای عالی برای نمونه‌سازی و همکاری تیمی در لحظه و مستقیماً در مرورگر. |
| اپ‌های مبتنی‌بر داده | Glide و Softr | Glide می‌تواند یک گوگل شیت را به یک اپلیکیشن داده‌محور تبدیل کند. Softr برای ساخت پورتال‌های داخلی عالی است. |
| توسعه بصری | Bubble | Bubble در توسعه بصری مشهور بود، اکنون از هوش مصنوعی برای تولید رابط یوزری استفاده می‌کند. |
درنهایت باید چند نکته را در نظر داشته باشید: هوش مصنوعی ممکن است از الگوهای کد برنامهنویسی ناامن و لایبرری‌های قدیمی استفاده کند که می‌تواند باعث آسیب‌پذیری شوند. نیز کد برنامههای تولیدشده توسط هوش مصنوعی اغلب طولانی‌تر، پیچیده‌تر و پس دیباگ آنها بسیار دشوارتر است.
