به نظر میرسد روی زمین همه چیز در حال فروپاشی است، اما به همان نسبت، سایر بخشهای کیهان هم در مسیری نزولی قرار دارند.
بهریپورت دانشگاه بریتیش کلمبیا، تیمی متشکل از ۱۷۵ ستارهشناس در پژوهشی گسترده که چندین «نشانه حیاتی» کیهان را بررسی کردن کرده است، دریافتند که جهان از دوران اوج عبور کرده و به آرامی، به سمت آیندهای تیره و تار میرود که در آن تولد ستارههای جدید کمتر و کمتر میشود تا در نهایت کاملاً متوقف شود. در انتهای این تونل نوری وجود ندارد؛ تنها انتقام اجتنابناپذیر تاریکی در انتظار است.
داگلاس اسکات، کیهانشناس در دانشگاه بریتیش کلمبیا و یکی از نویسندگان مطالعه، میگوید: «از اینجا به بعد جهان فقط سردتر و مردهتر میشود.»
آینده برای ستارهها چندان روشن نیست
اسکات و گروهی از ستارهشناسان، در مطالعهی تازه که هنوز مورد داوری همتا قرار نگرفته است، حجم عظیمی از دادههای نوری را تحلیل کردند که توسط تلسکوپ فضایی اقلیدس آژانس فضایی اروپا و ماهوارهی هرشل که طولموجهای فروسرخ دور را رصد میکرد، جمعآوری شده بود. به گفتهی پژوهشگران، ترکیب دادههای این دو رصدخانهی عظیم، بزرگترین نمونهی کهکشانی تابهامروز را به وجود آورده است: ۲٫۶ میلیون کهکشان.
رایلی هیل، نویسندهی اصلی مقاله و پژوهشگر در دانشگاه بریتیش کلمبیا، توضیح میدهد: «در گذشته، پژوهشگران نمونهی کافی در اختیار نداشتند و یا برخی گروههای کلیدی کهکشانهای سرد یا داغ را از دست میدادند. اما اقلیدس آنقدر جامع است که میتوان دمای غبار را دقیقی اندازه گرفت که هیچ جای بحثی باقی نگذارد.»
دمای غبار، شاخص کلیدی سلامت کهکشانها است. ستارهشناسان دیدن کردهاند که کهکشانهایی با نرخ بالاتر تشکیل ستاره، بهطور میانگین غبار داغتری دارند، زیرا دماهای بالاتر نشاندهندهی حضور ستارههای پرجرمتر است.
ستارهها به جهان نور میبخشند و شکلگیری سیارات را امکانپذیر میسازند؛ همان سیاراتی که موجودات کوچکی مثل ما روی آنها شکل میگیرند. حتی مرگ ستارهها هم مفید است، زیرا ابرنواخترهای عظیمی که ستارهها را در نهایت عمر نابود میکنند، فلزات سنگین را در سراسر جهان پراکنده میسازند و دانههای غباری که در این مطالعه اندازهگیری شدهاند نیز بخشی از این فرآیند را تشکیل میدهند.
اسکات توضیح میدهد دانههای غبار با تشکیل ستاره مرتبط هستند و وقتی ستارهها میسوزند، مقدار زیادی دانهی غبار تولید میکنند.
آنچه پژوهشگران در مطالعه دریافتند، یک روند کاهشی آشکار بود: جهان بهتدریج سردتر شده است. ده میلیارد سال پیش، زمانی که کیهان تنها حدود سه میلیارد سال عمر داشت، دمای متوسط غبار کیهانی ۳۵ کلوین (منفی ۲۳۸ درجه سانتیگراد) بود. هرچند این دما از نظر ما بسیار پایین است، در مقیاس کیهانی فاصلهی چشمگیری از صفر مطلق (سردترین دمای ممکن) دارد. اکنون این دما کاهش یافته است که خبر خوبی برای تشکیل ستارههای جدید نیست.
پس، آیندهی ستارهها چندان روشن نیست، زیرا اگر دما کافی نباشد، ستارهای شکل نمیگیرد. اسکات در نهایت میگوید: «مقدار غبار در کهکشانها و دمای آنها طی میلیاردها سال رو به کاهش بوده و این نشان میدهد که ما از دوران اوج تشکیل ستاره عبور کردهایم.» بنابراین، به نظر میرسد کاهش قدرت ستارهها، مشکلی کیهانی و فراگیر است.
